Экологиялық бенчмаркинг
Экологиялық бенчмаркинг — экологиялық аспектілерді басқарудағы халықаралық тәжірибені зерделеуге және өз өндірісінде ең үздік тәжірибелерді енгізуге мүмкіндік беретін «Самұрық-Энерго» АҚ қызметін нарықтағы және саладағы үздік компаниялардың қызметімен салыстыру процесінде қоршаған ортаны қорғау қызметін бағалау және басқару әдісі.
Компаниялардың 2023 жылға арналған жалпыға қолжетімді экологиялық көрсеткіштерінің болмауына байланысты 2020-2022 жылдарға арналған деректер талдауға қабылданды.
Бенчмаркинг үшін келесі көрсеткіштер анықталады:
- тұщы суды технологиялық және шаруашылық-ауызсу қажеттіліктері үшін пайдалану;
- парниктік газдардың тікелей (Scope 1) және жанама (Scope 2) шығарындылары.
Экологиялық үрдісті анықтау үшін Қазақстан мен бүкіл әлемнің энергетика саласындағы ең ірі компаниялар талданды, атап айтқанда:
- Enel;
- ERG;
- «РусГидро» ЖАҚ.
Өндірістік көрсеткіштер
| 2020 | 2021 | 2022 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Компания | Эл.энергиясын шығару, млрд кВт*сағ |
Орнатылған қуат, ГВт |
Эл.энергиясын шығару, млрд кВт*сағ |
Орнатылған қуат, ГВт |
Эл.энергиясын шығару, млрд кВт*сағ |
Орнатылған қуат, ГВт |
| «С-Э» АҚ | 31,3 | 6,200 | 35,6 | 6,215 | 35,88 | 6,275 |
| ERG | 18,8 | 3,387 | 19,9 | 3,387 | 19,23 | 3,387 |
| Enel | 207,1 | 84 | 222,6 | 87,1 | 227,8 | 84,6 |
| «РусГидро» ЖАҚ | 151,5 | 38,1 | 143,8 | 38,2 | 135,7 | 38,4 |
Парниктік газдар шығарындылары (1,2 Қамту)31, 32
| 2020 | 2021 | 2022 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Компания | ПГ тікелей шығарындылары, млн тонна СO2 экв (1 Қамту) |
ПГ жанама шығарындылары, млн тонна СO2 экв (2 Қамту) |
ПГ тікелей шығарындылары, млн тонна СO2 экв (3 Қамту) |
ПГ жанама шығарындылары, млн тонна СO2 экв (4 Қамту) |
ПГ тікелей шығарындылары, млн тонна СO2 экв (5 Қамту) |
ПГ жанама шығарындылары, млн тонна СO2 экв (6 Қамту) |
| «С-Э» АҚ | 40,679 | - | 40,308 | 0,015 | 32,993 | 0,013 |
| ERG*** | 29,710 | 0,116 | 30,268 | 0,1256 | 29,931 | 0,0535 |
| Enel** | 45,7 | 11 | 51,6 | 9,9 | 53,1 | 10,1 |
| «РусГидро» ЖАҚ** | 30,13 | -* | 30,58 | -* | 30,88 | -* |
*Компаниялар 2 Қамту ашқан жоқ.
** Enel және «РусГидро» ЖАҚ компаниялары қызметтерінің нәтижесінде парниктік газдар өте аз мөлшерде тасталатын су электр станцияларын пайдалануға негізделген энергия өндірумен айналысады.
*** ERG компаниясының активінде энергия шығаратын объектілерден басқа тау-кен және қайта өңдеу объектілері бар, 1 қамту аймағына барлық өндіріс түрлері кіргізілген.
31 «Самұрық-Энерго» АҚ компаниялары 2020 жылы және «РусГидро» ЖАҚ 2 Қамту ашқан жоқ.
32 Enel және «РусГидро» ЖАҚ компаниялары қызметтерінің нәтижесінде парниктік газдар шығарындылары өте аз су электр станцияларын пайдалануға негізделген энергия шығарумен айналысады.
Тұщы су бастоғаны, млн м3
| Компания | 2020 | 2021 | 2022 |
|---|---|---|---|
| «С-Э» АҚ | 211,380 | 211,247 | 230,694 |
| ERG | 1 910 | 2 069 | 1 989 |
| Enel | 51,5 | 73,10 | 76,0 |
| «РусГидро» ЖАҚ | 706,26 | 672,96 | 686,76 |
Үлестік көрсеткіштер
| 2020 | 2021 | 2022 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Компания | м3/мың кВт*сағ |
тонна СO2экв/ мың кВт*сағ |
м3/мың кВт*сағ |
тонна СO2экв/ мың кВт*сағ |
м3/мың кВт*сағ |
тонна СO2экв/ мың кВт*сағ |
| «С-Э» АҚ | 6,75 | 1,30 | 5,93 | 1,13 | 6,43 | 0,92 |
| ERG | 101,60 | 1,59 | 103,97 | 1,53 | 103,43 | 1,56 |
| Enel | 0,25 | 0,27 | 0,33 | 0,28 | 0,33 | 0,28 |
| «РусГидро» ЖАҚ | 4,66 | 0,20 | 4,68 | 0,21 | 5,06 | 0,23 |
Компаниялар өндірілетін электр энергиясының қуаты мен көлемі бойынша ерекшеленеді, сондықтан парниктік газдар шығарындылары мен тұщы суды тұтынудың нақты көрсеткіштерінің салыстырмалы талдауы шартты болады.
Алынған деректер бойынша «Самұрық-Энерго» АҚ-ның келесідей үрдісі пайда болған:
- ПК үлестік шығарындыларының жыл сайын азаюы: 2021 жылы 13%, 2022 жылы 19%; оған қоса ERG және Enel компанияларында бұл көрсеткіш шамамен дәл сол деңгейде қалып отыр, ал «РусГидро» ЖАҚ-да ПГ үлестік шығарындылардың өсуі байқалып отыр: 2021 гжылы 5% және 2022 жылы 9,5%;
- 2020-2022 жылдары үлестік су алудың орташа мәні 6,37 м3/мың кВт*сағ құрады, бұл Enel-ге қарағанда 21 есе (0,3 м3/мың кВт*сағ) және «РусГидро» ЖАҚ қарағанда 33% (4,8 м3/мың кВт*сағ) жоғары, бірақ бұл ретте ERG қарағанда айтарлықтай 16,16 есе төмен (103 м3/мың кВт*сағ).
Алынған нәтижелерге сүйене отырып, «Самұрық-Энерго» АҚ көміртегі ізін азайту бойынша жұмысты жалғастыру, парниктік газдар шығарындыларын азайтудың заманауи технологиялары мен әдістеріне назар аудару, сондай-ақ ЕТҰ технологиялық қажеттіліктері не су алуды азайту мақсатымен негізгі және қосалқы жабдықтарды жаңғыртуды жалғастыру қажет.
