Корпоративтік басқару жүйесі

«Самұрық-Энерго» АҚ және оның ЕТҰ-ның атқарушы органдары компаниялардың директорлар кеңесіне бекітуге ұсынылатын компанияны дамыту жоспарларының жеткілікті амбициялы және шынайы болуын, сондай-ақ олардың «Самұрық-Энерго» АҚ даму жоспары мен іс-шаралар жоспарына сәйкестігін қамтамасыз ету үшін ынтымақтастық рухында өзара іс-қимыл жасайды.

«Самұрық-Энерго» АҚ атқарушы органы стратегия және тұрақты даму мәселелері бойынша еншілес және тәуелді ұйымдардың атқарушы органдарымен тұрақты диалог жүргізеді.

Өз миссиясын толығымен жүзеге асыру және акционердің және басқа да мүдделі тұлғалардың (ЕТҰ, қызметкерлер, серіктестер және т.б.) талаптарын қанағаттандыру. Компания «Самұрық-Энерго» АҚ-ның еншілес және тәуелді ұйымдарын басқару жүйесін әзірледі және қолдайды.

«Самұрық-Энерго» АҚ акционер (қатысушы) функцияларын жүзеге асыру арқылы, сондай-ақ қоғамдардың жарғыларында және Корпоративтік басқару кодексінде айқындалған тәртіппен Директорлар кеңесі арқылы компанияларды басқаруға қатысады.

Қоғамның директорлар кеңестері серіктестіктердің жарғысында белгіленген өз құзыреті шегінде шешімдер қабылдауда толық тәуелсіздікке ие болып табылады.

«Самұрық-Энерго» АҚ-ның жекелеген мәселелер бойынша ұстанымы компанияның Директорлар кеңесіндегі «Самұрық-Энерго» АҚ өкілдері арқылы хабарланады.

«Самұрық-Энерго» АҚ компаниялар тобына қатысты бірыңғай саясатты қалыптастырады, ЕТҰ үшін әдістемелік ұсыныстар мен корпоративтік стандарттарды бекітеді. Мұндай салаларға адам ресурстарын басқару, ақпараттық технологиялар, инвестиция, тәуекел, корпоративтік басқару, жоспарлау, экономика және қаржы және т.б. жатады.

Басқару жүйесінің мақсаттары мыналар болып табылады:

• мәселелерді қарау және шешім қабылдау тәртібінің иерархиясын сақтау;
• «Самұрық-Энерго» АҚ компаниялар тобының корпоративтік органдарының уақтылы шешімдер қабылдауы;
• ЕТҰ органдары үшін үдерістердің бақылану мүмкіндігін арттыру;
• еншілес және тәуелді ұйымдардың корпоративтік басқару деңгейінің озық әлемдік тәжірибеге сәйкестігі рейтингін арттыру.

Бұл ретте «Самұрық-Энерго» АҚ еншілес және тәуелді ұйымдарын басқарудың басым құралдары мыналар болып табылады:

• кәсіпқой Директорлар кеңестерін/Қадағалау кеңестерін құру арқылы ЕТҰ-ды корпоративтік басқару деңгейін арттыру, директорлар кеңестері/байқау кеңестері мен ЕТҰ-ның басқарушылары қызметінің тиімділігін қамтамасыз ету;
• ЕТҰ-ның стратегиялық мақсаттарын (ҚНК) анықтау, ЕТҰ-ның Даму стратегиясын және даму жоспарын іске асырудың тиімділігін мониторингілеу және бағалау арқылы ЕТҰ-ды тиімді басқаруды қамтамасыз ету;
• «Самұрық-Энерго» АҚ компаниялар тобы бойынша негізгі мәселелерге бірыңғай көзқарастарды қамтамасыз ету үшін бірыңғай саясатты, корпоративтік стандарттарды және әдістемелік ұсынымдарды қалыптастыру, ЕТҰ-да басқарудың озық тәжірибесі мен ағымдағы қызметін ілгері жылжыту;
• саясатты, стандарттарды және әдістемелік ұсынымдарды іске асыру, құзыреттерді қалыптастыру, қызмет нәтижелерін жақсарту және/немесе проблемалық мәселелерді шешу үшін корпоративтік басқарудың қолданыстағы қағидаттарына сәйкес және Қоғамның құзыреті шегінде ЕТҰ-ның қызметін қолдауды және сараптауды қамтамасыз ету;
• Компанияның стратегиялық мақсаттарына қол жеткізу үшін Компаниялар тобының және жекелеген ЕТҰ-ның мүдделерін ілгерілету, мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл, монополияға қарсы іс-қимыл сияқты мәселелер бойынша «Самұрық-Энерго» АҚ компаниялар тобының инвестициялық қоржынының құнын арттыру реттеу, тариф саясаты, инвесторларды тарту және т.б.;
• «Самұрық-Энерго» АҚ компаниялар тобы деңгейінде синергетикалық әсерге қол жеткізу үшін ЕТҰ арасындағы ынтымақтастық мүмкіндіктерін іздеу және ұсыну арқылы бизнес-синергетиканы іздеу және жүзеге асыру, мысалы, бір-бірін толықтыратын іс-шаралар, сервистік зауыттарды, жалпы сервистік орталықтарды құру, шығындарды оңтайландыру, жаңа функционалдық стандарттарды енгізу және т.б.

Ұйымдарды басқаруды ұйымның жарғысында айқындалған құзыреттер мен тәртіптерге сәйкес ұйым­дардың органдары жүзеге асырады. Бұл қағида бірнеше акционерлері (қатысушылары) бар ұйымдарда қолданылады.

«Самұрық-Энерго» АҚ компаниялар тобындағы активтер қоржынын және акциялар пакетін (қатысу үлестерін) басқару «Самұрық-Энерго» АҚ даму жоспары шеңберінде айқындалады.

Даму жоспарын әзірлеуге және іске асыруға байланысты мәселелер Директорлар кеңесі айқындайтын мерзімдерде, бірақ жылына кемінде бір рет, тек қана Директорлар кеңесінің сырттай отырыстарында қаралады. Директорлар кеңесі ішкі және сыртқы нарық конъюнктурасы мен форс-мажорлық жағдайлардағы өзгерістерді ерте анықтау және дер кезінде ден қою жүйесін енгізуде.

Қор мен ұйымдардың органдары, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері даму жоспары мен жарғыға сәйкес әрекет етеді және шешім қабылдайды. Даму жоспары — орта мерзімді кезеңге арналған көзқарасты, миссияны, мақсаттарды, міндеттерді, стратегиялық бағыттарды және қызметтің негізгі көрсеткіштерін айқындайтын ұзақ мерзімді құжат болып табылады.

«Самұрық-Энерго» АҚ Даму жоспары «Самұрық-­Энерго» АҚ мен оның тобына кіретін компаниялардың даму мақсаттарын, міндеттерін және бағыттарын қамтиды, сондай-ақ тұрақты даму бөлігіндегі мақсаттарды, міндеттерді және көрсеткіштерді көздейді.

Даму жоспарының шеңберінде Директорлар кеңесі келесі критерийлерге сай болуға тиіс ұзақ мерзімді мақсаттарды анықтайды: берілген жету мерзімдерімен нақты, өлшенетін, қол жеткізіоетін, өзекті болу. Стратегиялық мақсаттарға жетуді бағалау ұзақ мерзімді ҚНК арқылы анықталады.

Даму жоспарын әзірлеу және мониторингтеу барысында Директорлар кеңесі мен атқарушы орган стратегиялық сессиялар өткізіп, олардың барысында қызметтің негізгі бағыттары, міндеттер, күрделі мәселелер, тәуекелдер, түзету шаралары талқыланады.

Даму жоспарын әзірлеу кезінде негізгі мүдделі тараптармен, атап айтқанда, ірі акционерлермен, ірі бизнес серіктестермен, мүдделі мемлекеттік органдармен консультациялар жүргізіледі.

Директорлар кеңесінің 2023 жылғы 27 шілдедегі шешімімен (№09/23 хаттама) «Самұрық-Энерго» АҚ ұйымдық құрылымы жаңа редакцияда бекітілді: Инвестициялар жөніндегі Бас директор, Инвестициялық жөніндегі қосымша бас директор, Құқықтық сүйемелдеу және Активтерді басқару жөніндегі Басқарушы директор лауазымдары енгізілді. Қоғам қызметінің тиімділігін арттыру мақсатында, сондай-ақ Қоғамның ағымдағы өндірістік қажеттіліктерін ескере отырып, қайта топтастыру жүргізілді, оның нәтижесінде келесі лауазымдар енгізілді және құрылымдық бөлімшелер өзгертілді:

• Өндіріс және Активтерді Басқару жөніндегі Басқарушы директор лауазымының атауы Өндіріс жөніндегі Басқарушы директор лауызымына өзгертілді;
• Даму, Сату және Өзгерістер жөніндегі Басқаруды директор лауазымының атауы GR, Даму және ІТ жөніндегі Басқарушы директор лауазымына өзгертілді;
• Құқықтық сүйемелдеу, Қамтамасыз ету және Тәуекелдер жөніндегі Басқарушы директор лауазымының атауы Қамтамасыз ету және Тәуекелдер жөніндегі Басқарушы директор лауазымына өзгертілді;
• «Өндірістік Тиімділік» Департаментінің атауы «Энергия тиімділігі, Инновациялық Даму және Экологиялық Қауіпсіздік» Департаментіне өзгертілді;
• «Жобалар Қоржынын Басқару» Департаментінің атауы Жобалау Кеңсесіне өзгертілді;
• «GR және заңнамалық бастамалар» Департаменті, «Нарықты талдау және дамыту» Департаменті, «Инновациялық технологиялар және бизнес сәулеттер» Департаменті «Энергияға көшу және Цифрландыру» Департаменті мен «Нарық пен Сатуды Дамыту» Департаментін қайта ұйымдастыру арқылы құрылды;
• Активтерді қайта ұйымдастыру және сату жөніндегі функционалды блоктан беру арқылы «активтерді басқару» департаменті құрылды;
• Экономика және Қаржы жөніндегі Басқарушы директор Блогынан активтерді қайта ұйымдастыру және іске асыру, Өндіріс жөніндегі Басқарушы директор Блогынан корпоративтік хатшылардың жұмысын ұйымдастыру бойынша функционалды және еншілес және тәуелді ұйымдардың қызметін корпоративтік басқару бойынша функционалды табыстау арқылы «Активтерді Басқару» Департаменті құрылды;
• Әкімшілік департамент Басқарма Төрағасы Блогынан Қамтамасыз ету және Тәуекелдер жөніндегі Басқарушы директор Блогына табысталды.

Осылайша, жаңартылған ұйымдық құрылым мыналарға бағытталған:

• шешімдерді қабылдау тиімділігі:
• өнімділікті арттыру;
• шешім қабылдаудың жылдамдығы;
• ұйымдастырудағы икемділік.

Қызметті тиімді және ашық түрде басқару үшін біз тұрақты даму тұжырымдамасына бағдарланған және сапалы басқару, денсаулықты сақтау еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоршаған ортаны қорғау, энергия тиімділігі, сыбайлас жемқорлыққа және алаяқтыққа қарсы іс-қимыл бағыттарын қамтитын корпоративтік менеджмент жүйесін енгіздік.

«Самұрық-Энерго» АҚ-ның осы саладағы басты құжаты Корпоративтік менеджмент жүйесі саясаты болып табылады (толығырақ «Самұрық-­Энерго» АҚ келесі сайтынан көре аласыз — https://www.samruk-energy.kz /images/Corporate_documents /Politika_KSM_2024_ru.pdf

Менеджменттің корпоративтік жүйесінің ағымдағы жай-күйін объективті бағалауды қамтамасыз ету, сондай-ақ өзара іс-қимыл деңгейін арттыру, аудит қағидаттарын іске асыруды қамтамасыз ету және қажетті білім базасын қалыптастыру мақсатында біз еншілес және тәуелді ұйымдардың, сондай-ақ корпоративтік орталықтың мамандары «Самұрық-­Энерго» АҚ ішінде аудит жүргізуді көздейтін кросс функционалдық аудит тәсілін қолданамыз.

2022 жылғы желтоқсанда біз ISO 9001 «Сапа менеджменті жүйесі», ISO 14001 «Экологиялық менеджмент жүйесі», ISO 45001 «Денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігі менеджменті жүйесі», ISO 50001 «Энергетикалық менеджмент жүйесі», ISO 37001 «Парақорлыққа қарсы күрес менеджменті жүйесі» халықаралық стандарттары бойынша сертификаттық аудиттен сәтті өтіп, одан әрі халықаралық үлгідегі сәйкестік сертификаттарын берілуімен. Аудитке MS Cert сәйкестігін растау жөніндегі органның атынан халықаралық дәрежедегі мамандар қатыстырылды.

Біз 2023 жылы Қараша айында ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001, ISO 50001, ISO 37001 халықаралық стандарттары бойынша корпоративтік менеджмент жүйесінің қадағалау аудитінен сәтті өттік. Аудитке MS Cert сәйкестігін растау жөніндегі органның атынан халықаралық дәрежедегі мамандар қатыстырылды. Қадағалау аудитінің нәтижелері бойынша 27.11.2023 жылғы есеп ұсынылды.

Сертификаттау халықаралық деңгейдегі аудиторларды қатыстыра отырып MS Certification Services сәйкестігін растау жөніндегі халықаралық органның рәсімдеріне сәйкес жүргізілді және Компанияның келесі активтерін қамтыды: «Б. Нұржанова атындағы Екібастұз МАЭС-1» ЖШС, «Екібастұз МАЭС-2 станциясы» АҚ, «Алматы электр станциялары» АҚ, «Мойнақ СЭС» АҚ, «Samruk Green Energy» ЖШС, «Алатау Жарық Компаниясы» АҚ, «АлматыЭнергоСбыт» ЖШС, «Шардара СЭС» АҚ, «Бірінші жел электр станциясы» ЖШС, сондай-ақ” Самұрық-Энерго» АҚ корпоративтік орталығы.

Сертификаттау аудитінің қорытындысы бойынша Компанияның корпоративтік менеджмент жүйесінің дамуы мен жұмыс істеуінің оң жақтары атап өтілді, атап айтқанда:

• Компанияның алға қойған мақсаттарына қол жеткізуге басшылықтың бағдарлануының жоғары дәрежесі;
• Тәуелді ұйымдарда менеджмент жүйесінің кроссфункционалды корпоративтік аудиттерін ұйымдастыру және өткізу;
• Компания қызметінде электрондық түрде құжатталған ақпаратпен алмасудың жақсы деңгейі;
• Процестерді жоспарлау және басқару үшін ақпараттық жүйелерді қолдану;
• Тәуелді ұйымдар тарапынан менеджменттің корпоративтік жүйесін дамытуды қолдау;
• Энергетикалық нарықтың барлық қатысушыларының мүдделерін қорғауға бағытталған талаптарды белгілеу мақсатында қолданыстағы заңнамаға өзгерістер енгізу.

Жүргізілген өзін-өзі бағалау нәтижелері 2023 жылы біз корпоративтік басқару кодексінің негізгі қағидаттары мен ережелерін сақтауды қамтамасыз еткенімізді көрсетеді. 2023 жылдың қорытындысы бойынша кодекстің 64 ережесінің 60 ережесі толық, 4 ережесі ішінара сәйкес келді. Сәйкессіздіктер «Үкімет Қордың акционері ретінде» және «Директорлар кеңесі мен атқарушы органның тиімділігі» бөлімдерінде келтірілген.

Сонымен, төменде көрсетілген тармақтар Кодекстің ережелеріне ішінара сәйкес келеді деп айқындалған:

• «Үкімет Қордың акционері ретінде» 1-тарауының 2-тармағы, оған сәйкес ұйымдар өз активтерінің құрылымын және олардың ұйымдық-құқықтық нысандарын барынша жеңілдетуге ұмтылуға тиіс. Мәселен, «Самұрық-Энерго» АҚ компаниялар тобына түрлі ұйымдық-құқықтық нысандағы еншілес ұйымдар кіреді: және Акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер. 2023 жылы «Самұрық-Энерго» АҚ еншілес және тәуелді ұйымдарының ұйымдық-құқықтық нысандарын өзгерту жөніндегі іс-шаралар жүзеге асырылмады.
• 2023 жылы «Самұрық-Энерго» АҚ компаниялары Тобының құрылымында Qazaq Green Power PLC «Жасыл» компаниясын құру шеңберінде «Самұрық-Энерго» АҚ-ны Qazaq Green Power PLC жарғылық капиталына «Қазгидротехэнерго» ЖШС-нің 100% қатысу үлесін және «Жетісу энергиясы» ЖШС-нің 25% қатысу үлесін беру жөніндегі іс-шаралар аяқталды. Сонымен қатар, Qazaq Green Power PLC ЖЭК жобаларын іске асыру шеңберінде Altyn Dala Energy LTD бірлескен кәсіпорнын құру бойынша іс-шаралар жүзеге асырылды. (25%). Есепті кезеңде «Самұрық-Энерго» АҚ активтерін сату/сатып алу жөніндегі іс-шаралар жүзеге асырылмады.
• «Директорлар кеңесінің және атқарушы органның тиімділігі» деген 5-тараудың 5-тармағы, оған сәйкес Директорлар кеңесінің құрамында тәжірибесі, тұлғалық сипаттамалары және гендерлік құрамы бойынша әртүрлілікті қамтамасыз ету қажет. Сонымен қатар, Директорлар кеңесінің қазіргі құрамы қажетті дағдылар, Білім және құзыреттер бойынша әртүрлілікті қамтамасыз етеді, бірақ гендерлік компонент бойынша әртүрлілікті қамтамасыз етпейді.
• «Директорлар кеңесінің және атқарушы органның тиімділігі» деген 5-тараудың 7-тармағы, оған сәйкес Директорлар кеңесі директорлар кеңесінің жаңадан сайланған мүшелері үшін лауазымға енгізу бағдарламасын және директорлар кеңесінің әрбір мүшесі үшін кәсіби даму бағдарламасын бекітеді. Корпоративтік хатшы осы бағдарламалардың іске асырылуын қамтамасыз етеді. Мәселен, 2023 жылы Корпоративтік хатшы Директорлар кеңесінің жаңадан сайланған мүшелерін лауазымға енгізу рәсімін іске асырды. Бұл ретте, Директорлар кеңесінің әрбір мүшесінің кәсіби даму бағдарламасы Қор Басқармасының 24.02.2022 жылғы шешімімен (№13/22 хаттама)бекітілген «Самұрық-Қазына» АҚ реформалау мәселелері жөніндегі Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмаларын орындау үшін Жол картасының 9-тармағына сәйкес 2023 жылы директорлар кеңесін ұстауға арналған шығындарды оңтайландыруға байланысты 2023 жылы бекітілмеген.
• «Директорлар кеңесінің және атқарушы органның тиімділігі» деген 5-тараудың 18-тармағы, оған сәйкес директорлар Кеңесі Атқарушы органның басшысын және мүшелерін сайлайды, өкілеттік мерзімдерін, лауазымдық жалақысының мөлшерін, олардың еңбегіне ақы төлеу шарттарын айқындайды, сондай-ақ атқарушы органның басшысы мен мүшелерінің өкілеттіктерін тоқтатады. «Самұрық-Энерго» АҚ жарғысына және ішкі құжаттарына сәйкес Директорлар кеңесі басқарманың сандық құрамын, өкілеттік мерзімін айқындайды, басқарма мүшелерін сайлайды, олардың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтатады (Басқарма төрағасын қоспағанда). Бұл ретте, «Самұрық-Энерго» АҚ Басқарма төрағасын тағайындау (сайлау) және өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату мәселесі Жалғыз акционердің құзыретіне жатқызылады.

2024 жылы және қысқа мерзімді перспективада «Самұрық-Энерго» АҚ Корпоративтік басқару саласындағы дамуының негізгі басым бағыттары:

• Корпоративтік басқарудың жаңартылған кодексінің қағидаттары мен ережелерін енгізу арқылы корпоративтік басқарудың үздік тәжірибелерін қолдану;
• Корпоративтік басқарудың барлық деңгейлерінде әйелдер үлесін ұлғайту;
• Беделді жақсарту үшін тәуекелдерді және ішкі бақылау жүйесін тиімді басқару;
• Қызметтің үздіксіздігін қамтамасыз етудің кешенді жүйесін дамыту;
• Акционерлердің, инвесторлардың және өзге де стейкхолдерлердің құқықтарын сақтау;
• Органдар мен бөлімшелер арасындағы өкілеттіктер мен жауапкершілікті бөлу;
• Директорлар кеңесінің/комитеттердің, сондай-ақ атқарушы органның/комитеттердің, ЕТҰ басқару органдарының тиімділігін арттыру;
• Корпоративтік қақтығыстар мен мүдделер қақтығысын болдырмау;
• Сыбайлас жемқорлықтың барлық түрлеріне қарсы іс-қимыл және іскерлік этиканы сақтау;
• Басқарушылық есептілік жүйесін, оның ішінде басқарудың әртүрлі деңгейлеріндегі орнықты даму саласында жетілдіру;
• Акционерлермен және өзге де мүдделі тараптармен тиімді өзара іс-қимыл жасау, ақпараттық ашықтық қағидаттарын жетілдіру;
• Жоспарлаудың, ішкі бақылаудың, комплаенс пен ішкі аудиттің, тәуекелдерді басқарудың, тұрақты дамуды басқарудың тиімді процестері мен жүйелерін қамтамасыз ету;
• Орнықты даму қағидаттарын енгізу және барлық инвестициялық кезеңдерде жобалық басқару практикасына тәуекелге бағдарланған тәсілді қолдану компанияның орнықты дамуы жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес әлеуметтік, экологиялық және экономикалық салаларға (мәжбүрлеп қоныс аудару, биоалуантүрлілік, Мәдени мұра және т. б.) әсерді бағалауды және басқаруды қамтиды;
• Адал және еркін бәсекелестік, өзара пайда, ашықтық және өзіне қабылдаған міндеттемелер үшін толық жауапкершілік қағидаттарына негізделген жауапты сатып алуларға жәрдемдесу, сондай-ақ, компанияның орнықты даму саласындағы басшылықта бекітілген компания жеткізушілері үшін этикалық нормалар мен нұсқаулықтарды жеткізушілердің сақтауы бойынша талаптарды енгізу;
• Компанияның климаттың өзгеруіне байланысты тәуекелдерін бағалау;
• Біздің қызметіміздің инвестицияларды тарту үшін PRI — Principles for Responsible Investment (БҰҰ жауапты инвестициялау қағидаттары) талаптарына сәйкестігін мониторингтеу;
• ESG-мәселелерін басқару практикаларының ағымдағы даму деңгейін бағалау және ESG-рейтингтерге қатысу арқылы «Самұрық-Энерго» АҚ-ның позицияларын арттыру;
• Стандартты қаржылық талдаумен қатар ESG критерийлерін анықтау — ESG тәуекелдерін де, мүмкіндіктерін де бағалау;
• ESG критерийлерінің көрсеткіштерімен байланысты қызметкерлерді ынталандыру және сыйақы жүйесін дамыту.