Қауіпсіз еңбек жағдайларын жасау

«Самұрық-Энерго» АҚ еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы басқару жүйесі Компанияның барлық қызметкерлеріне және мердігер ұйымдардың персоналына қатысты қолданылады. Жүйе Қазақстан Республикасының заңнамасына, «Самұрық-Энерго» АҚ еңбекті қорғау саласындағы қағидаттарына, сондай-ақ басқа да ішкі корпоративтік құжаттарға негізделген.

Қоғамның еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы қағидалары мен ережелерін айқындайтын негізгі нормативтік құжаттар:

• «Самұрық-Энерго» АҚ Компаниялар тобының корпоративтік менеджмент жүйесінің саясаты;
• «Самұрық-Энерго» АҚ Компаниялар тобында көлік қауіпсіздігін басқару туралы ереже;
• «Самұрық-Энерго» АҚ 2022-2031 жылдарға арналған даму стратегиясы;
• «Өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау тәуекелдерін бағалау» стандарты;
• «Персоналдың қауіпсіз мінез-құлыққа ынталандыру» стандарты;
• «Оқиғаларды есепке алу және тергеу» стандарты;
• «Еңбекті қорғауды басқару жүйесін бағалау» стандарты.

Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік мәселелерін басқару Компанияның барлық деңгейлерінде жүзеге асырылады.

HSE (Қорғау, Қауіпсіздік және Экология) жөніндегі директор тікелей Қоғам Басқармасының Төрағасына есеп береді және Компанияның өзінде де, еншілес ұйымдарда да өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесін жақсарту бойынша жұмыстарды жалпы үйлестіру үшін жауапты.

HSE мәселелеріне жауапты бөлімшенің басшысы еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік нормалары мен ережелерін бұзудың алдын алу, оқыс оқиғаларға орай жедел әрекет жасау, сондай-ақ осы саладағы тәуекелдерді мониторингтеу, талдау және бақылау функцияларын жүзеге асырады. Еншілес ұйымдардағы өнеркәсіптік қауіпсіздік қызметтері бірінші басшының басқаруында болады. Еңбек қауіпсіздігі менеджменті жүйесіне қажетті өзгерістердің тиімділігі мен жедел енгізілуін қамтамасыз ету үшін біз Компанияның еншілес ұйымдарындағы өнеркәсіптік қауіпсіздік қызметтері персоналының біліктілік құрамын жүйелі түрде талдап отырамыз.

Басқарма төрағасының, еншілес ұйымдардың бас директорлары мен бірінші басшыларының белсенді қатысуымен тоқсан сайынғы кеңестер өткізіледі, оның мақсаты қауіпсіздік мәдениетін арттыру, апаттардың алдын алу және жарақаттануды азайту болып табылады.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғауға жауапты комитеттер аталған салалардағы мәселелерге егжей-тегжейлі талдау жүргізіп, шаралардың орындалу тиімділігін бақылайды. Компанияның Директорлар кеңесі мен Басқармасы Комитеттер ұсынған ақпараттың негізінде өнеркәсіптік қауіпсіздік және тәуекелдерді басқару жөніндегі есептерді қарайды және бекітеді. Сонымен қатар, Комитеттер құпиялылық талаптарының сақталуын қамтамасыз етеді.

Есепті кезең ішінде әрбір Комитет төрт отырыс өткізіп, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы тоқсан сайынғы есептерді және өндірістік жарақаттар туралы деректерді талқылады.

2023 жылы «Самұрық-Энерго» АҚ Компаниялар тобында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі өндірістік кеңестер 36 отырыс өткізді, оған жұмыс берушінің өкілдері де, персонал өкілдері де, соның ішінде еңбекті қорғау жөніндегі техникалық инспекторлар да қатысты.

Компанияның барлық қызметкерлері оқиғаларды анықтау үдерісіне қатысады. Олар мұндай оқиғалар туралы ақпаратты ресми байланыс арналары немесе тікелей өздерінің желілік басшысына бере алады. Барлық оқиғалар жағдайлары тергеледі, содан кейін қажетті шаралар қабылданады.

«Самұрық-Энерго» АҚ қызметкерлердің тәуекел­дерді басқару саласындағы құзыреттілігін арттыруға ұмтыла отырып, қауіпсіздіктің корпоративтік мәдениетін дамыту жолында белсенді жұмыс істейді. Осы мәдениеттің шеңберінде біздің қызметкерлерімізге жұмыс орнында еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік нормалары мен ережелерін бұзу жағдайлары анықталған жағдайда, сондай-ақ олардың денсаулығына қауіп төндіретін жағдайлар туындағанда жұмысты тоқтата тұру немесе толық тоқтату мүмкіндігі беріледі.

Біз еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік бағдарламалары арқылы жұмыс орнындағы қауіпсіздікті жақсарту бойынша қызметкерлердің жеке бастамаларын қолдаймыз және көтермелейміз. «Қауіпсіз мінез-құлыққа қызметкерлерді ынталандыру» стандартының негізінде қызметкерлерді ақшалай ынталандыру және көтермелеу бағдарламасы әзірленді. Бұл бағдарлама қызметкерлерге жұмыс орындарындағы кез келген қауіптер мен тәуекелдер туралы хабарлау мүмкіндігін береді. Есепті кезең ішінде осы бағдарламаға белсенді қатысқаны үшін 1 106 қызметкер ынталандырылды.

Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы ықтимал тәуекелдерді бағалау және алдын алу бойынша жұмысымызда біз белгіленген талаптарға сәйкес жоспарлы және жоспардан тыс тексерулер тәжірибесін белсенді түрде қолданамыз. Есепті кезеңде Корпоративтік орталықта/ПК орталық аппаратында және ЕТҰ-да/филиалда 15 жоспарлы және 4 жоспардан тыс тексерулер жүргізілді. Нәтижесінде 494 бұзушылық анықталып, олардың 485-і жедел түрде жойылды. Сондай-ақ ЕТҰ-да/филиалда өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы талаптарға сәйкестігін анықтау үшін 21 326 ішкі аудит жүргізілді. Анықталған сәйкессіздіктердің жалпы саны 52 392 құрады, олардың 51 374-і реттелді. Одан басқа, мемлекеттік органдар Компания кәсіпорындарында еңбекті қорғау, өрт қауіпсіздігі және санитариялық-эпидемиологиялық жағдайы жағынан 39 тексеру жүргізді. Нәтижесінде 452 бұзушылық анықталды, олардың ­306-ы жойылды. Тексерулердің нәтижелері бойынша түзету іс-шараларының жоспарлары әзірленді.

Компанияның кәсіпорындарында оқыс оқиғалар, авариялар мен төтенше жағдайлар белгіленген құжаттарға сәйкес тексеріледі. Біз мемлекеттік органдарды әрбір еңбек қабілеттілігінен айрылуға алып келген жазатайым оқиға туралы жедел түрде хабардар етіп отырамыз. Күрделі оқиғалар немесе ауыр салдарға әкеп соққан жазатайым оқиғалар, оның ішінде адам өлімі болған жағдайда Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес мемлекеттік еңбек инспекторының қатысуымен арнайы тергеп-тексеру жүргізіледі.

Біз түпкі себептерін анықтау мақсатымен жазатайым жағдайларды қосымша іштей тергеу үшін «Себептер ағашы» және «5 неліктен» әдістерін қолданамыз. Алынған нәтижелер Басқарма Төрағасы мен ЕТҰ басшылары қатысатын тоқсан сайынғы кеңестерде талқыланады. Талқылаудан кейін тергеп-тексеру нәтижелері туралы ақпарат барлық ЕТҰ-ға ақпараттық есептер түрінде, сондай-ақ тоқсан сайынғы жиналыстар арқылы және орын алған жазатайым оқиғалардың, олардың себептері мен қабылданған шаралардың толық сипаттамасын қамтитын жарақаттар туралы есептер түрінде беріледі.

«Самұрық-Энерго» АҚ-да жұмыс орнындағы қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін біз өндірістік қызметке байланысты оқиғаларды тексерудің стандарттары мен рәсімдерін енгіздік. Бұл рәсімдер қауіптерді анықтауды, тәуекелдерді бағалауды және түзету әрекеттерін анықтауды қамтиды. Біз сондай-ақ төтенше жағдайларды, жазатайым оқиғаларды және ауыр немесе өліммен аяқталу ықтималдығы жоғары басқа оқиғаларды қамтитын Тәуекелдер тізілімін енгіздік. Біздің мақсатымыз — қауіптерді жою және тәуекелдерді азайту, сондай-ақ болуы мүмкін оқиғалардың себептерін белсенді іздеу және жою арқылы қауіпсіз еңбек жағдайларын жасау болып табылады.

«Самұрық-Энерго» АҚ персонал қауіпсіздігін қамтамасыз ету және қорғау деңгейін арттыру үшін өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау саласындағы озық халықаралық стандарттарды белсенді түрде енгізуде. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы оқыс оқиғалар мен бұзушылықтарды есепке алудың бірыңғай автоматтандырылған жүйесі тұжырымдамасы аясында 2023 жылы «Қауіпсіз өндіріс» жобасы жүзеге асырылды. Жобаның мақсаты — өндірістік жарақаттарды азайту және өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау мәселелері бойынша жоғары басшылардың хабардар болу деңгейін арттыру.

ЕҚ және ӨҚ саласындағы қызметтің тиімділігін арттыру үшін жүзеге асырылатын іс-шаралар:

• қызметкерлердің қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істеуін мониторингтеу (жұмыс орындарын аттестаттау, өндірістік бақылау);
• жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен қамтамасыз етілуін бақылау;
• ЕТҰ әдістемелік және ақпараттық көмекті жүзеге асыру;
• Өндірістегі жазатайым жағдайларды ашық түрде тіркеу жүйесін мониторингтеу;
• жеке жауапкершілік жүйесін мониторингтеу ­(қауіпсіздік талондары);
• қауіпсіздікке көшбасшылық мінез-құлықтың ­аудиттердің жүргізілуін бақылау;
• қауіптерді индентификациялау және тәуекелдердің маңыздылығын бағалау;
• әлеуетті-қауіпті оқиғалар туралы хабарламалар үшін көтермелеу механизмдерін әзірлеу;
• болған оқиғаның түпкі (жүйелі) себептерін анықтау үшін жазатайым жағдайларға ішкі тергеп-тексеру жүргізу;
• жазатайым жағдайларға алып келмеген әлеуетті-қауіпті оқиғаларды есепке алу және тергеу;
• өндірістік объектілерде Компанияның ЕТҰ-да еңбекті қорғау мәселелеріне жетекшілік ететін бөлімшелердің мамандарымен семинар-кеңестерді өткізу;
• бірінші басшылардың және еңбекті қорғау мамандарының IOSH, NEBOSH курстарында оқуын бақылау;
• оқыс оқиғалар мен бұзушылықтарды тіркеудің бірыңғай автоматтандырылған жүйесі тұжырымдамасын әзірлеу;
• Компанияның барлық ЕТҰ бойынша ӨҚ және ЕҚ саласында конкурстар өткізу.

Біз қауіпсіздік мақсаттарына жету және жұмыс орнындағы жарақаттарды барынша азайту үшін барлық қажетті шараларды қабылдаймыз. Мобильді қосымшалар немесе ДК арқылы қолжетімді ASPANS платформасының базасында Компания «Қауіпсіз өндіріс» жүйесі арқылы қызметкерлерді жұмыстағы ықтимал қауіптер мен оқыс оқиғалар туралы хабардар етеді. Сондай-ақ қызметкерлерді қауіпсіздік туралы ашық ақпаратты ынталандыратын «Персоналды қауіпсіз мінез-құлыққа ынталандыру» стандарты әзірленді. Қызметкерлердің бастама көтере алуын қамтамасыз ету үшін тәуелсіз компания басқаратын және құпиялылықты және қудалаудан қорғауды қамтамасыз ететін сенім телефоны ұйымдастырылған. Барлық шағымдар мен өтініштер бастамашылдық ақпараттандыру саясатына сәйкес кәсіби және құпия түрде өңделеді. Қабылданған шараларға қарамастан, 2023 жылы «Самұрық-Энерго» АҚ Компаниялар тобының кәсіпорындарында еңбек қызметімен байланысты 10 жазатайым оқиға тіркелді.

2023 жылы Компанияда біздің қызметкерлеріміздің арасында өлімге алып келген қайғылы оқиғалар орын алды. Біз өлімге алып келетін жазатайым жағдайларды нөлдік деңгейге ұмтылатынымызға қарамастан, жазатайым оқиғалардың салдарынан 2 қызметкер мен 1 штаттан тыс қызметкердің қайтыс болғанына шын жүректен қайғырамыз. Біз әріптестеріміздің туыстары мен жақындарына көңіл айтамыз және орны толмас қайғының болғанына шын өкініш білдіреміз.

Барлық оқиғалар мұқият талдаудан өткізілді Тергеу нәтижесінде болашақта осындай оқиғалардың алдын алуға бағытталған 35 түзету шарасы қабылданды. Бұл шараларға жабдықтың сенімділігін арттыру, қызметкерлерді оқыту және жұмысты ұйымдастырудағы өзгерістер кіреді.

Қауіпті ықтимал жағдайлар кәсіпорынның «Өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау тәуекелдерін бағалау» стандартының талаптарына сәйкес анықталады. Жұмысқа рұқсат беру алдында уәкілетті тұлғалар жұмыс үдерістерінің қауіпсіздігіне талдау жүргізеді, жұмыс орнындағы қауіптер туралы ақпарат арнайы бланкіде рәсімделеді.

Жыл сайын біз тәуекелдер тізілімін әзірлейміз, оның негізінде елеулі тәуекелдерді басқару бойынша іс-шаралар жоспарлары әзірленеді және өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау саласында түзету шаралары қабылданады.

Біз өндірістік жарақаттанушылық құрылымы мен себептеріне талдауды жүзеге асырамыз Өндіріс үдерісіндегі ең қауіпті аймақтар қызмет көрсету аймақтары мен электрмеханикалық жабдықтарының элементтері болып табылады. Жазатайым оқиғаларға ықпал ететін Нақтыорларға қауіп-қатерді, жеткілікті дәрежеде анықтамау және тәуекелді, биіктіктен құлауды, қозғалатын, ұшатын немесе айналатын объектілер мен бөлшектердің әсер етуін дұрыс бағаламау, зардап шегушінің зейінсіздігі, жұмыс үдерістерін дұрыс ұйымдастырмау, персоналдың дұрыс бақыланбауы, өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелерін тікелей бұзылуы жатады.

2023 жылы біз жарақат алу қаупін азайту үшін жазатайым оқиғаларды тексеруден кейін қабылданған түзету шаралары жоспарының орындалуын белсенді түрде бақылап отырдық. Сонымен қатар еңбекті қорғау жүйесін қызметкерлердің арасында қауіпсіздік мәдениетін арттыруға баса назар аудара отырып жақсарту шаралары жүргізілді.

Өндірістік жарақаттанушылықтың алдын алу бойынша шаралар:

• жазатайым оқиғалардың мән-жайлары мен себептерін барлық қызметкерлердің назарына жеткізу;
• барлық өндірістік персонал үшін жоспардан тыс нұсқама өткізу;
• жазатайым оқиға болған бөлімшелер қызметкерлерінің ПТЭ, ПТБ, қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықтарды білуіне кезектен тыс сынақтар жүргізу;
• анықталған бұзушылықтарды жою шараларын әзірлей отырып, кәсіпорындардың топ-менеджерлерінің қатысуымен ай сайынғы «Қауіпсіздік техникасы күндерін» өткізу;
• мерзімдері мен жауапты тұлғалары бар іс-шаралар жоспарын әзірлей отырып, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметтерінің жабдықтарды, ғимараттарды, құрылыстарды және жұмыс орындарын кешенді тексеруді жүргізуі;
• бүкіл өндірістік персоналды Оқуды жүргізу ережелеріне сәйкес оқыту, ӨҚ және ЕҚ мәселелері бойынша жұмысшыларға нұсқау беру және білімін тексеру;
• барлық кәсіпорындарда жөндеу кампаниясы басталғанға дейін наряд беруге, басшы және жұмысты орындаушы болуға құқығы бар құрылымдық бөлімшелердің инженерлік-техникалық қызметкерлерімен, бригаданы жұмыстарды орындауға және раядты рәсімдеуге дұрыс рұқсат беру туралы практикалық сабақтары бар семинарлар мен кездесулер өткізу;
• жұмыс орындарын еңбек жағдайлары бойынша аттестаттаудан өткізу (кемінде бес жылда бір рет);
• пайдалану мерзімі аяқталған және өндірістік персоналға үлкен қауіп төндіретін жабдықтарды ауыстыру;
• қауіпсіздікке көшбасшылық мінез-құлықтық аудит жүргізу арқылы жоғары басшылықтың қатыстырылуы;
• қауіптерді идентификациялау және тәуекелдерді бағалау мәселелері бойынша қосымша тренингтерді/персоналды оқытуды өткізуді ескере отырып, жұмыс орындарында тәуекелдер картасы/тізілімдері өзектілендірілді.

Қызметкерлердің денсаулығының күйін бақылап тұру үшін жүйелі медициналық қарап-тексерулер өткізіледі. Есепті кезеңде 14 878 қызметкер міндетті мерзімдік медициналық қарап-тексеруден өтті. Тексеру нәтижелері бойынша созылмалы ауруға шалдыққан қызметкерлер дер кезінде емделіп, оңалту шараларын алды. Еңбек жағдайына байланысты шектеулерді қажет ететін қызметкерлерге медициналық комиссияның ұсыныстарына сәйкес шектеу қойылды. Қауіпті жұмыстармен айналысатын жұмысшылар сүт немесе соған ұқсас өнімдер сияқты жақсартылған тамақтанумен қамтамасыз етілді. Корпоративтік сауықтыру бағдарламасы аясында қызметкерлер шипажайлық-курорттық ем алды. Сонымен қатар, мерзімдік медициналық қарап-тексеру нәтижелері бойынша денсаулық сақтау шараларының жоспары әзірленді:

• созылмалы аурулары бар жұмысшыларды уақтылы емдеу және оңалту мақсатында диспансерлік бақылау ұйымдастырылды;
• созылмалы аурулармен ауыратын қызметкерлерге медициналық комиссияның ұсыныстарына сәйкес шипажайлық-курорттық емдеу ұйым­дастырылды;
• кәсіби жарамсыз тұлғалар қосымша тексеруге жіберілді, дәрігерлік комиссияның қорытындысы бойынша шектеулері бар қызметкерлерге еңбек жағдайлары бойынша шектеулер қамтамасыз етілді.

Қауіптілігі жоғары жұмыстарда, машиналар мен механизмдерде жұмыс істейтін барлық қызметкерлер кезекті медициналық тексеруден басқа ауысым алдындағы және ауысымнан кейінгі медициналық тексеруден өтеді. Одан басқа, біз қызметкерлердің денсаулығын сақтауға және олардың денсаулығына өндірістік қызметпен байланысты жағымсыз әсерлердің алдын алуға бағытталған тұрақты профилактикалық іс-шараларды жүргіземіз.

2024 жылы біз корпоративтік басқару жүйесін және оның үдерістерін үнемі жетілдіре отырып, ЕҚ және ӨҚ саласындағы қызметтің тиімділігін арттыруға бағытталған шараларды іске асыруды жалғастырамыз, оның ішінде:

• өндірістік персонал үшін «Қауіпсіз еңбек мәдениеті» курсы бойынша ЕҚ және ЕҚ саласындағы халықаралық стандарттарды оқыту;
• көшбасшылық аудиторлық қауіпсіздік аудиттерін өткізу арқылы ЕҚжЕҚ мәселелеріне бірінші басшыларды тарту;
• HS үдерістерін цифрландыру үшін жұмыс жасау;
• ЕТҰ қызметкерлерімен білікті маманның психологиялық тренинг жүргізуі;
• «Сау жүрек ырғағында» профилактикалық акциясын ұйымдастыру және өткізу, құрылымдық бөлімшелер мен мердігерлік ұйымдар басшыларымен кездесулер өткізу және т.б.